RegioTV De Bilt

Methanol, amfetamine en benzeen: dit wordt allemaal uit de grond gehaald bij sanering megadrugslab Overberg

Bij het voormalige drugslab in Overberg is begonnen met de grootschalige bodemsanering. Uit onderzoek blijkt dat er zeker acht chemische stoffen in de grond en in het grondwater zitten. Het gaat om stoffen die allemaal gebruikt worden bij de productie van xtc, zoals ammonium en aceton. Ook zijn er veel resten amfetamine gevonden. Deze stoffen zijn tijdens de drugsproductie gedumpt in de vijver en slootjes van de grote siertuin waarin het lab maandenlang, deels ingegraven, verborgen lag. Het drugslab is in maart 2020 ontdekt door de politie. De kosten van het schoonmaken ervan? Zeker 1 miljoen euro. De gemeente Utrechtse Heuvelrug stuurt het liefst een tikkie naar de eigenaar van het terrein, maar het is de vraag of die ooit betaald gaat worden.

Geen alledaagse klus

“Heb je laarzen bij je? Het is nogal blubberig”, zegt Huub Bluijs. Hij is de projectleider namens aannemer Sarpi Veolia, een bedrijf dat gespecialiseerd is in bodemsaneringen. “Voor mij is dit eigenlijk nieuw. Ik heb niet eerder de sanering van een drugslab gedaan, dus dat maakt dit wel een bijzondere klus. Het verhaal eromheen geeft zoiets toch een bijzondere lading.”

Vorige week is de siertuin waar het drugslab gedeeltelijk was ingegraven al gestript. “Het lag vol met puin, stenen, fietsen, brommers en heel veel afval. Die spullen hebben we nu allemaal aan de zijkant van het terrein gelegd, want dat is allemaal nog eigendom van de eigenaar.”

Er wordt zo'n 1100 kuub grond afgegraven: dat zijn 40-50 vrachtwagens vol

Vlek

De oppervlakkige vervuiling is al eerder verwijderd. Met paaltjes en peilstokken is aangegeven waar de diepere vervuiling zit. “Dat noemen we de vlek. En die is in dit geval vrij groot, omdat de stoffen die hier in de grond zijn aangetroffen zich snel verspreiden via het grondwater.”

Een grote graafmachine gaat nu eerst de afgezette 2200 vierkante meter tot een halve meter diep afgraven. Daarna zullen er grondmonsters worden genomen om te bepalen welke giftige stoffen daarin nog aanwezig zijn. Vervolgens wordt gekeken of er nog dieper gegraven moet worden.

In deze gele container was het drugslab gevestigd. De container was deels ingegraven en verstopt in een siertuin.

Milieukundige Erik van Vulpen is nauw betrokken bij de metingen. “De grondmonsters gaan naar een lab in Barneveld. Daar wordt bekeken in hoeverre er nog vervuiling aanwezig is. We hebben acht gevaarlijke stoffen aangetroffen in de grond en het grondwater. Dat zijn allemaal stoffen die gebruikt worden om xtc te produceren zoals ammonium, aceton en methanol. Opvallend is dat er ook grote hoeveelheden amfetamine in het grondwater zitten.”

Gevaarlijk

Om het terrein te betreden moet je een speciaal pak dragen, laarzen en een helm: allemaal volgens de strenge voorschriften. Kees Duijzer ziet daarop toe als uitvoerder. Hij doet dagelijks saneringen maar ook voor hem is het de eerste keer dat hij een drugslab opruimt. Normaal werkt hij vooral bij kleinere saneringen rond oliebedrijven in de havens van Amsterdam en Rotterdam. “Dat maakt dit allemaal wel even anders, ja”

Giftige stoffen zoals aceton en ammonium zijn aangetroffen in de grondmonsters op het terrein

De stoffen die hier in de grond zitten zijn giftig, gevaarlijk en kunnen ook brandbaar zijn. Daarom dragen alle mensen die het terrein betreden loog- en zuurbestendige laarzen en een vlamvertragende en antistatische overall. Op basis van de uitkomsten van de metingen moeten er eventueel ook nog gasmaskers gedragen worden. “We gaan nu eerst zo’n 1100 kuub grond afvoeren, zo’n 40-50 vrachtwagens vol. Daarna moet er weer schone grond terug gestort worden, dus we zijn hier nog wel even zoet mee.”

Niks gemerkt

Naast de nieuwsgierige koeien in het naastgelegen weiland kijkt ook een buurvrouw naar de graafmachines en mannen in witte pakken. Ze had nauwelijks contact met de bewoners van het pand. Pas toen de politie in maart 2020 binnenviel kreeg ze te horen dat er een ondergronds drugslaboratorium gevonden was in de enorme tuin naast haar huis. “We hebben nooit iets gemerkt of geroken. Het kwam ook voor ons als een totale verrassing dat er een drugslab zat. Ook omdat de hele tuin volstond met hoge bomen, struiken en heggen. Je zag er helemaal niks van.”

Vanuit de lucht zie je hoe groot het te saneren terrein is

Wat zit er precies in de grond rond het drugslab?

Er zijn acht verschillende soorten chemische stoffen gevonden in de grond en het grondwater op het terrein van het voormalige drugslab. Al deze middelen zijn nodig om xtc te produceren of zijn reststoffen van de productie. Om deze stoffen uit de grond te halen wordt de aarde afgegraven en tot 100 graden verwarmd in speciale machines. De chemische stoffen kunnen er dan uitgefilterd worden. Vervolgens wordt er schone grond teruggestort op het terrein. Omdat de stoffen diep in de grond liggen is er geen gevaar geweest voor de volksgezondheid. De oppervlakkige vervuiling is al in 2020 verwijderd door de gemeente. Wel dragen de medewerkers die betrokken zijn bij de bodemsanering speciale beschermende kleding vanwege brandgevaar en giftige dampen die mogelijk kunnen vrijkomen.

Aceton

Licht ontvlambare vloeistof en damp. Veroorzaakt ernstige oogirritatie. Kan slaperigheid of duizeligheid veroorzaken.

Benzeen

Kan als damp vrijkomen bij het opgraven. Irriterend voor ogen en huid en wordt door de huid opgenomen. Kankerverwekkend.

Tolueen

Vluchtige vloeistof. Tolueen is bij langdurige blootstelling aan hoge concentraties schadelijk, het kan geheugenproblemen veroorzaken. Inademing van grote hoeveelheden veroorzaakt duizeligheid, misselijkheid of bewustzijnsverlies.

Methylethylketon

Kleurloze en licht ontvlambare vloeistof met doordringende, zoete geur. Kan slaperigheid en duizeligheid veroorzaken.

Methanol

Kleurloze en licht ontvlambare vloeistof. Giftig bij inname.

Ammonium

Kan omzetten in giftige ammoniak. Bijtend en irriterend. Bij hoge concentraties kan het verlammingsverschijnselen en verstikking veroorzaken.

Dichloormethaan

Kleurloze en vluchtige vloeistof, zoetige geur. Is schadelijk voor de gezondheid.

Amfetamine

Hoofdbestanddeel van xtc. Versnelt de hartslag en verhoogt de bloeddruk. Kan leiden tot hartinfarct of beroerte. Grote hoeveelheden zijn aangetroffen in het grondwater.